Installaties en machines die afvalstoffen inzamelen en verwerken hebben het zwaar te verduren. Afvalstoffen zijn doorgaans geen homogene producten, waardoor de installaties sneller vervuild raken en snel slijten. Systematische inspectie, uitvoeren van keuringen en goed, periodiek onderhoud van alle machines, apparaten en gereedschappen, zijn verplicht voor goed en veilig functionerende arbeidsmiddelen, zodat deze technisch in goede staat zijn en voldoen aan de wettelijke eisen. Keuringen dienen te gebeuren conform de frequentie uit de gebruiksaanwijzing en wordt niet op deze webpagina behandeld. Op het keuren van arbeidsmiddelen is de maatregel Gebruiken van gekeurde arbeidsmiddelen van toepassing. Indien inspecties regelmatig worden uitgevoerd en de aanbevelingen worden opgevolgd, worden onveilige situaties in principe voorkomen. Deze webpagina beschrijft met name onderhoud aan en afstellen van arbeidsmiddelen. Er zijn drie niveaus van inspectie en herstel om afwijkingen en gevaren te voorkomen, namelijk:

1. preventief inspecteren en onderhouden (inclusief eventuele verplichte keuring; zie Gebruiken van gekeurde arbeidsmiddelen)
2. afkeurpunten constateren en herstellen voordat er verkeerde werking of gevaar is opgetreden
3. bij een opgetreden gevaarlijke afwijking of defect deze oplossen

Goed onderhoud zorgt er voor dat er geen of minder storingen verholpen hoeven worden, waardoor het risico op het ontstaan van gevaren kleiner is dan bij achterstallig onderhoud. De belangrijkste gevaren bij het uitvoeren van onderhoud en het verrichten van handelingen aan machines, voertuigen en installaties zijn beknellen, pletten, amputatie, elektrocutie, en geraakt worden door bewegende of vallende delen of objecten.

Wat is verplicht?

Bij het plannen van onderhoud is het wettelijk verplicht (art. 7.5 Arbobesluit) om de nodige maatregelen voor te bereiden en tijdens het uitvoeren van het onderhoud te nemen om ongevallen tijdens demontage, inspectie, keuring, onderhoud, reparatie, herstel, schoonmaak en montage van arbeidsmiddelen te voorkomen. Dit geldt in elk geval voor de volgende arbeidsmiddelen: inzamelvoertuigen, veegmachines, containerwagens, perscontainers, autolaadkranen, breekmachines, shredders, sorteerbanden, transportbanden, verkleiners, shredders, zeeftrommels, en omzetmachines. Het arbeidsmiddel moet voorafgaand aan de werkzaamheden altijd worden veilig gesteld door deze energieloos te maken, te vergrendelen of te blokkeren, waaronder hydraulisch, elektrisch (voeding hoofdstroom en stuurstroom, ook stroom in opslag zoals in accu, batterij, condensator en dergelijke), borgen van delen die kunnen bewegen of vallen, verwijderen van afval materiaal dat nog in of op een arbeidsmiddel zit, kinetische energie (beweging door zwaartekracht), laatste slag in het middel, veerenergie, en chemisch schoon (vaste stoffen, vloeistoffen, gassen, dampen en vluchtige stoffen). Voorkomen moet worden dat het arbeidsmiddel ongewenst ingeschakeld of gebruikt wordt, waardoor een persoon in gevaar komt of letsel oploopt. Zo nodig de veilig gestelde situatie vergrendelen met een persoonlijk slot of sloten. Dit geldt ook voor afstelwerkzaamheden en tijdens productie met of aan het arbeidsmiddel. Bovendien moeten de eventuele aanwijzingen van de fabrikant van het arbeidsmiddel worden opgevolgd. Als een onderhoudsboek (logboek) bij het arbeidsmiddel verplicht is, dan wordt daarin genoteerd wanneer onderdelen zijn vervangen en welke werkzaamheden zijn uitgevoerd. Meer in het algemeen worden uitgevoerde werkzaamheden zoals onderhoud, inspecties, keuringen, herstellingen, vervangingen en modificaties vastgelegd en aantoonbaar gemaakt.

Voorbeeld procedures en werkinstructies

Op de webpagina Toepassen van procedures zijn diverse voorbeeld procedures voor het veilig uitvoeren van onderhoud opgenomen waaronder:

• voorbeeld procedure veilig stellen van een installatie
• voorbeeld procedure voor inspectie en (groot) onderhoud in hallen
• voorbeeld procedure voor groot onderhoud bij composteerproces
• voorbeeld werkvergunning
• voorbeeld werkinstructie lock out - tag out (LOTO)

Wat is verplicht?

Alleen aangewezen werknemers mogen een arbeidsmiddel gebruiken als het gebruik ervan een specifiek gevaar voor de veiligheid van werknemers kan opleveren (art. 7.6 lid 1 Arbobesluit). De werknemer die een arbeidsmiddel bedient, moet werken volgens de instructies, geboden en verboden uit werkinstructies, gebruikshandleiding en productinformatiebladen van fabrikanten.

In veel gevallen is het eigen ter zake deskundige personeel bevoegd om arbeidsmiddelen om te bouwen, te onderhouden, te repareren, te reinigen of storingen te verhelpen. Ter zake deskundig wil zeggen dat de betreffende werknemer hiertoe is opgeleid of geïnstrueerd, de noodzakelijke specifieke deskundigheid bezit en ook ervaring heeft met de werkzaamheden (art. 7.6 lid 2 Arbobesluit). Zowel de onderhoudsmonteur als de storingsmonteur moet werken volgens de instructies, geboden en verboden uit werkinstructies, gebruiks- en onderhoudshandleidingen en productinformatiebladen van fabrikanten.

Eigen ter zake deskundig personeel mag ook inspecties en keuringen uitvoeren, tenzij wettelijk is voorgeschreven, dat inspectie en keuring van arbeidsmiddelen (installaties en machines) werk voor een erkende installateur of ander gespecialiseerd bedrijf is.

Voorbeeld uitwerkingen voor specifieke toepassing

Voor zover beschikbaar wordt hieronder op deze pagina aan bovenstaande specifieke invulling gegeven voor de volgende onderwerpen:

• trillen
• ongunstige werkhouding
• onderhoud rolcontainers
• gevaarlijke (afval)stoffen
• vallende voorwerpen en hijswerkzaamheden
• mentale belasting bij chauffeurs van ondermeer zijladers
• veilig verkeer

Trillen

Hierbij gaat het niet alleen om het onderhouden en het afstellen van machines, maar bijvoorbeeld ook om chauffeursstoelen. Een goed lopende machine veroorzaakt minder trillingen. Stoelen dienen regelmatig te worden onderhouden en door de bestuurder correct op het lichaamsgewicht te worden afgesteld.

naar boven

Ongunstige werkhouding

Zorg bijvoorbeeld dat chauffeursstoelen en spiegels goed staan afgesteld op de medewerker die hiervan gebruik maakt. Ook de armsteunen in een ergonomisch ingerichte cabine dienen goed op de gebruiker te zijn afgesteld.

naar boven

Onderhoud rolcontainers

Regelmatig onderhoud aan rolcontainers is noodzakelijk om de fysieke belasting van de medewerker te beperken. De belader merkt schades en/of gebreken op en meldt deze zodat de rolcontainers onderhouden en gerepareerd worden. Dit geldt voor de staat en stand van opname- en hefpunten aan de rolcontainer, de wielen en de werking van hang- en sluitwerk waaronder een aanwezig veermechanisme.

Gevaarlijke (afval)stoffen

Ondermeer om lekkage te voorkomen dienen de transportmiddelen voor vervoer van afval, gevaarlijk afval en gevaarlijke stoffen in goede conditie gehouden te worden.

naar boven

Vallende voorwerpen en hijswerkzaamheden

Hijswerktuigen, hijsbanden en overig hijsmateriaal moeten op tijd worden gecontroleerd en onderhouden. De wettelijk verplichte periodieke keuringen van hijsmateriaal dienen tijdig te worden uitgevoerd. Reparaties aan hijswerktuigen en ‑gereedschappen mogen alleen door daartoe bevoegd personeel worden uitgevoerd. Het is noodzakelijk een goed onderhoudsprotocol te hebben.

naar boven

Mentale belasting bij chauffeurs van ondermeer zijladers

Wanneer een chauffeur goed zicht heeft op zijn omgeving, geeft dat rust. Daarom is het verplicht om spiegels en camera’s voor de aanvang van de werkzaamheden goed af te stellen.

naar boven

Veilig verkeer

Onderhoud en afstellen van arbeidsmiddelen hebben een grote invloed op de verkeersveiligheid. De belading heeft invloed op de wegligging van arbeidsmiddelen, waaronder voertuigen en containers.

Zie ook: Stellen van eisen aan voertuigen en containers

naar boven